Bir Şiddetsizlik Antrenmanı Nasıl Gerçekleştirilir?

Bir şiddetsizlik antrenmanın aşamalarını kabaca şöyle sıralayabiliriz: planlama, hazırlık, metodoloji, uygulama, değerlendirme.

Bu aşama, bir grubun ihtiyaçları çerçevesinde, şiddetten arınmışlığın temel kavramlarını anlamak/içselleştirmek, politik faaliyeti sırasında kilitlendiği konu ya da durumları şiddetten arınmış yöntemlerle çözümlemek yahut da günlük hayatın ve politik faaliyetlerinin bir provasını yapmak amacıyla bir antrenmanın planlanmasıdır. Bu aşamada antrenörün pozisyonu şu biçimlerde olabilir; Antrenör grubun bir üyesidir, bu planlamayı birlikte yapmışlardır. Antrenör grubun dışındadır, grup ya ihtiyaçları/istekleri çerçevesinde antrenörden yardım istemiştir ya da antrenör belli bir amaçla (eylem hazırlığı yada kavramların yaygınlaşması vb) gruba bir antrenman planı önermiştir. Oluşturulan şey antrenmanın başlığı, ana temasıdır.

Hazırlık aşamasında ilk adım antrenman yapılacak grubu tanımaktır. Böylelikle planlanan tema ile grup arasında bir bağlam oluşturulur. Grubu tanımak için temel birkaç soru yanıtlanır;

Sonraki adım ise ise antrenörün kendi kapasitesini gözden geçirmesidir;

Daha sonraki adım ise antrenörün grubun hedef ve nitelikleri ile kendi kapasitesi arasında bir bağlam oluşturmasıdır. Antrenör, önyargısız bir biçimde geniş bir perspektifle yapacaklarını düşünür, konuyu toparlamaya çalışır;

Bu adımda yapılan değerlendirmeler sırasında antrenmanın gerçekleşeceği mekanın koşulları da (hava/ışık/ısı/genişlik vb) ayrıntılı olarak dikkate alınır.Antrenör yukarıdaki sorular çerçevesinde yaptığı seçimleri, daha iyi değerlendirebilmek ve programı bütünlüklü olarak görebilmek için bir hazırlık çizelgesi üzerinde yerleştirir.

Şiddetsizlik antrenmanlarının metodolojisi eğitilen ile eğitici ayrımının redden bir anlayışın üzerine oturur. Bu anlayışa göre eğitilenler bizzat eğitim sürecinin öznesidirler. Kısaca kafa, yürek ve el’in işbirliğine dayalı canlı öğrenim süreci olan antrenmanlar birbirini izleyen dört aşamaya tekabül eder;

1. Deneyim/Algılama: Çeşitli egzersizlerle bilinçli algılamaya itilen kişi/grup; içeriği, çevreyi, kendisinin ve ötekilerin davranışını ve bu davranışların karşılıklı olarak yarattığı etkileri algılar.

2. Düşünme: Algılanan şeylerin anlamları ve yarattıkları duygular üzerine düşünmeye başlanır.

3. Kavramlaştırma: İlk iki adımdan sonra, bu anlam ve duyguların hangilerinin kalabileceğine ve hangilerinin değiştirilmesi gerektiğine karar verilir.

4. Uygulama: Değişimler için uygulamaya geçilir.

Şiddetsizlik antrenmanları katılımcıların deneyimleri esas alınır. Katılımcılar şiddet, çatışkılar, önyargılar, korku ve stres, grup içi ilişkiler vb. konularla ilgili deneyimlerinin bilincine varmalı, buradan yola çıkarak, antrenörün kolaylaştırıcılığı ile yeni davranış ve eylem biçimleri üretmeli ve pratikte denemelidir. Düşünceler somut eyleme dönüştüğü taktirde gerçekten bir öğrenim süreci yaşanmış demektir. Aynı şekilde eski davranış biçimlerini sürdürmeye dair bilinçli bir kararın alınması da bir öğrenim sürecinin göstergesidir. Önemli olan öğrenenlerin kendi eylemlerinin sonuçlarına katlanabilmeleri ve sorumluluk üstlenebilmeleridir.

Antrenmanlarda ele alınacak her bir içerik, yukarıda kısaca özetlenen anlayış çerçevesinde çok yönlü bir değerlendirme sonucunda belirlenen en uygun yöntem(ler) ile katılımcılara sunulur. Antrenör, değerlendirme yaparken grup, birey ve tema arasında gözetilmesi gereken dinamik dengeyi gözetmeli, grubu tanımak için sorulmuş soruları hatırlamalıdır. Bu bağlamda değerlendirmeye dair birkaç örnek vermek gerekirse;

Bir antrenmana iyi bir giriş yapmak iyi bir kapanış için de gerekli ve önemlidir. Giriş bölümü tanışmak, beklentileri paylaşmak, programı anlamak ve belirlemek, kontrat ve ilgi grupları oluşturmak gibi adımlardan oluşur. Temel amaç, katılımcıların birbirini tanıyıp kaynaşması, bir araya gelişin amacını ortaklaştırıp bir grup gibi davranabilmenin asgari kurallarını oluşturabilmesidir.

Antrenmanda bir grup belli bir konuda öğrenmek/çalışmak amacıyla bir araya gelmiştir. Hedefleri grup ve bireyler belirler, hedefe gidilecek teknik yolu ise antrenör çizer, bu yolla konun işlenmesini/öğrenilmesini kolaylaştırır. Program bu tekniklerin ayrıntısını değil ama genel anlamını ve akış sırasını verir. Katılımcının çalışma, mola, yemek ve dinlenme saatlerini, sürelerini bilmesi önemlidir. Bu bilgiler çerçevesinde ihtiyaçlarını dile getirip davranışlarını ona göre ayarlayabilmesi katılımcıyı rahatlatır, antrenman sürecine ve ortamına dair güvenini sağlar.

Antrenman süreci içersinde grubun ve bireylerin ihtiyaçlarında değişmeler olabilir. Antrenörler bu değişiklikleri dikkate alarak grup ile birlikte programda değişiklikler yapar.

Kontratlar grubun ilkede özerkliğine işaret eder. Önemli olan kontratın bütünlüğünden çok grubun ortak karar alma üreci içinde olmasıdır. Grup, kendi kurallarını bizzat belirler, bunları şeffaf hale getirir ve kaydeder. Böylelikle bir grup olmaya başlar. Kuralların kaydedilmiş olması hiçbir şekilde değişmeyecekleri anlamına gelmez. Gerektiğinde eksikleri giderilir, hatta ihtiyaçlar çerçevesinde tümden yenilenebilir. Önemli olan bireysel ya da kolektif kural ihlalleri ile karşılaşıldığında grubun bunu tartışabilme imkanı bulmasıdır.

Her antrenman bir grup ile gerçekleştirilir. Ancak grup ile tek tek katılımcılar arasında bir bağlam oluşturmak gerekmektedir. Bir antrenmanda ilgi grupları birey (ben) ile grup (biz ) arasındaki bağlamı oluşturan unsurlardır. Antrenman süreci boyunca antrenmanların gidiş yönüne, konuların içerik ve işlenişine, antrenörlere ve başka katılımcılara yönelik eleştiri ve değerlendirmelerin yapılmasına imkan tanır. Bir sorunun büyük guruba taşımadan önce konuşup çözüm önerileri üretmek ilgi gruplarının görevidir.

İlgi grupları aynı zamanda duygu yuvasıdır. Burada kaygılar, korkular, hayal kırıklıkları, istekler ve hayaller paylaşılır.

Grupların oluşturulması mümkün olduğunca isteğe bağlı olmalıdır. Ancak, grup içi yakınlaşmayı/kaynaşmayı arttırmak, cinsiyet ve yaş dağılımına dengeli tutmak, dil sorunu vb gibi nedenler ile raslantısal yollar ile ya da müdahele ederek ilgi grubu oluşturmak da mümkündür.

Yukarıda da vurgulandığı gibi antrenmanda hedefleri grup ve bireyler belirler, hedefe gidilecek teknik yolu ise antrenör çizer. Antrenörler konun öğrenilmesinden, katılımcılar öğrenmekten sorumludur. Ancak, katılımcılar deneysel sürece katılımları oranında öğrenirler. Çünkü şiddetsizlik antrenmanlarının dayandığı nokta somut hayat ve somut eylemdir. Antrenörler yukarıda ifade edilen metodolojik yaklaşım çerçevesinde seçilen yöntemlerle ve birey, gurup, tema arasındaki dengeyi gözeterek konuyu işler.

Giriş bölümündeki teknik işler tamamlandıktan sonra asıl konu(ya)lara geçmezden önce gündelik yaşamı geride bırakmaya, katılımcıların antrenmanın havasına girmelerine yardımcı olacak egzersizler yapılmasında yarar vardır.

Konu işlenirken grubun ihtiyaçlarına ve duygusal durumlara azami özen ve dikkat gösterilmelidir. Bu antrenörün önceden belirlediği teknik ve yöntemleri hızla değiştirebilmesine ve grubun dinamiğinin canlı tutulmasına olanak tanır. Örneğin yapılan bir teorik çalışma sırasında grupta bir yorgunluk/ilgisizlik hali hissedildiğinde araya koyulacak uygun bir oyun ya da hareketli bir egzersiz ile grubun toparlanmasına, canlanmasına yardımcı olunur.

Değerlendirme bir antrenmanın ihmal edilemeyecek öğelerinden biridir. Çok önemlidir; Yapılan geri bildirimler ile antrenmanın hem kişiler hemde grup açısından hedefine ulaşıp ulaşmadığı tespit edilir. Böylelikle eksikler tamamlanır, olumsuz duygulara neden olan noktalar açığa çıkar. Program değişiklikleri yapılabilir. Değerlendirmeler;