Şiddetsiz örgütlenme temel referansını şiddetsizlikten alır. Hayalini kurduğumuz şiddetsiz yaşamı örgütlenme süreçlerinde nasıl inşa edebiliriz sorusu üzerine odaklanır. Bir diğer anlamda şiddeti örgütlerden uzaklaştırma üzerine çalışır. Bu anlamda üç temel adımdan oluşur:
- Şiddeti tanımak, şiddetsizliği anlamak.
- Örgütü tanımak, boyutlarını bilmek.
- Örgütü şiddetten uzaklaştırma çabası yani şiddetsizlik yolculuğu.
Şiddet
Şiddeti, şiddetsizlik perspektifiyle tanımlayan Johan Galtung şiddetin 3 farklı boyutuna işaret eder. Bunlar; doğrudan, yapısal ve kültürel şiddettir.
Doğrudan şiddet; günlük hayatta karşılaştığımız fiziksel, sözlü , hedefi net olan görünür şiddet türüdür.Yapısal şiddet; içinde olduğumuz yapının, toplumsal sistemlerin ürettiği şiddet türüdür. Ayrımcılık, ırkçılık, ekonomik ve toplumsal cinsiyet rollerinden kaynaklı eşitsizlikler bu boyutun örnekleri arasındadır.
Kültürel şiddet; doğrudan ve yapısal şiddete olan toleransı tarif eder. Bu toleransın kültürel kodlarla yazılma haline kültürel şiddet denir. Örnek olarak çocukların silahla oynaması yada cinsiyetçi özdeyişleri gösterebiliriz.
Şiddetsizlik, şiddetin bu üç biçimiyle de mücadele eder. Buradan yola çıktığımızda şiddetsiz örgüt, şiddetin üç biçiminin de olmadığı bir örgütlenme için uğraşır. Şiddetin çeşitli biçimlerinin örgütün içine nasıl sızdığını fark edebilmek için örgütlenmeyi anlamak gerekir.
Örgüt
Örgütlenme çalışmalarının tamamının ortaklaştığı iki tür örgüt vardır: Formal ve informal örgüt. İnformal örgüt kendiliğinden bir araya gelmiş insan topluluğu olarak tanımlanır. Aile, arkadaş grubu veya partnerlik bunun örnekleridir. Formal örgüt ise belli bir amaç için bir araya gelmiş insan topluluğu olarak tanımlanır. Sivil toplum örgütleri, işletmeler, kamu kurumları bunun örnekleridir.
Örgütün Boyutları
Yapı boyutu; belli bir amaç için bir araya gelen insanlar farkında olsunlar ya da olmasınlar bir yapı oluştururlar. Bu yapı bilinçli oluşturulmadığı zaman alışkanlıklar ve kültürle birlikte istenmeyen bir yapı biçimini ortaya çıkarabilir. Örgütün yapısı genel olarak görev tanımlarını, örgütün amaç ve hedeflerini, örgüt içi bilgi akışını ve işleyişi kapsar.
Kültür boyutu; örgüt içinde çeşitli kaynaklardan (yapı, kişiler, çevre, bölge,) beslenerek oluşan, genellikle yazılı olmayan işleyiş biçimlerindeki her şey olarak tanımlanır. İletişim şekilleri, çatışmaya yaklaşımlar, anlatılan hikayeler, güç dağılımı gibi öğeler örgütün kültürünü oluşturur.Düşünsel boyut; örgütün içinde bulunan insanların kişilik özellikleri diye tanımlayabileceğimiz boyut farklı kaynaklarda çeşitli türlerde anlamlandırılır. Örgütsel davranış çalışmaları bu boyutu kişilik olarak tarif ederken, protesto ve aktivizm üzerine çalışan Jasper bu boyutu biyografi olarak tanımlar. Genel olarak kişilerin bireysel yaklaşımlarının örgütsel süreçlerde de etkili olduğu savunulur.
Çevre boyutu; örgütlerin güçlerini genişletmek hem de çalışmalarını daha etkili hale getirmek için dış dünyayla kurduğu ilişkiyi ifade eder. Bunlar; eylem biçimleri, kamu kurumlarıyla ilişkiler, diğer örgütler ve işbirliği süreçleri olarak tanımlanır.
Şiddetsiz örgütlenme, tüm biçimleriyle şiddetin örgütün her bir boyuttan uzaklaşması ve bu boyutlara yaklaşmaması için çeşitli önerilerde bulunur.
Şiddetsiz Örgüt
Şiddetsizlik araçlarının örgütsel süreçlerde kullanılması ve şiddeti önleme sistemlerinin kurulması şiddetsiz örgütlenme için kaçınılmazdır. Burada unutulmaması gereken bireysel öğrenmenin tek başına örgütün dönüşmesi için yeterli olmayacağıdır. Şiddetsizlik üzerine düşünmeye başlayan örgütlerin, öğrenme biçimlerini bilerek örgütsel öğrenme sürecine girmelerini öneriyoruz. Örgütler için bazı çalışma önerileri;
Güç: şiddetsiz örgütlenme için yatay ve kapsayıcı bir ilişkilenme gerekir. Bunun içi güç çalışmak, gücün örgütte ne ifade ettiğini bilmek gücün eşit dağıtılması gibi çalışmaları yapmak gerekir.
Şiddetsiz iletişim: Örgütü tanımlarken söylediğimiz gibi örgüt bir ilişkilenme biçimini tarif eder. Bu ilişkilenme biçiminin şiddetsiz olması için ilişkilenmeyi sağlayan her türlü iletişim kanalının şiddetsiz olması için çalışmak gerekir.
Çatışmaya yaklaşımlar: İnsanların olduğu her yerde çatışmalar yaşanır. Ancak burada belirleyici olan bu çatışmalara nasıl yaklaşıldığıdır. Şiddetsiz yöntemlerle çatışmalara yaklaşım şiddetsiz örgütlenme için kritik aynı zamanda örgüt amacı için önemlidir.
Karar Alma Yaklaşımları: Her örgütün tanımlanmış bir karar alma sistemi olmalıdır. Şiddetsiz örgütler için temel olan eşitler arası karar alma yöntemlerinden birinin kullanılmasıdır.
Diğer araçlar ve çalışmalar için merhaba@siddetsizlikmerkezi.org adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
